تاثیرات ادبیات مدرن بر نقاشی نوگرای ایران (1357-1320)

نخستین تاثیرات مدرنیته در ایران به زمان عباس میرزا قاجار بر می گردد اما جامعه ایران از زمان مشروطه به طور جدی در مسیر تجدد قرار گرفت. در این زمان تحولات بنیادینی در ساختارهای اجتماعی و فرهنگی ایران رخ نمود و هنر نیز از این تغیییرات بی بهره نماند. ادبیات پیش از سایر هنرها تحت تاثیر فرهنگ و هنر مدرن قرار گرفت و با رشد و گسترش مجلات و کتب مختلف، هنرمندان بیشتری جذب ادبیات مدرن شدند. نیما یوشیج، شعر نو را پایه ریزی نمود و در زمینه ادبیات داستانی هنرمندانی چون بزرگ علوی و صادق هدایت به خلق آثاری در این زمینه پرداختند. رشد و گسترش «نقاشی مدرن» در ایران نسبت به «ادبیات مدرن» با اندکی تاخیر صورت پذیرفت. پس از تاسیس هنرکده هنرهای زیبا در سال 1319 سبک های نقاشی مدرن یکی پس از دیگری توسط پیشگامان این حوزه آزموده شد. برخی از این هنرمندان چون محمود جوادی پور، جواد حمیدی و جلیل ضیاپور برای مطالعه و کسب تجربه های بیشتر در این زمینه به خارج از کشور رفتند. این هنرمندان پس از بازگشت با تاسیس «پایگاه های نوگرایی» در ایران نقش مهمی را در تثبیت نقاشی نوگرا ایفا نمودند. یکی از این پایگاه ها، مجله و انجمن «خروس جنگی» بود که در سال 1327 توسط جلیل ضیاپور شکل گرفت. ضیاپور با چاپ مقالاتی در زمینه هنر مدرن به معرفی و دفاع از نقاشی مدرن به ویژه شیوه کوبیسم پرداخت. اما این مجله تنها به نقاشی محدود نمی شد بلکه روشنفکران زیادی چون «نیما یوشیج» نیز با آن همکاری داشتند. در واقع اشعار مدرن نیما در مجله خروس جنگی به چاپ می رسید و بسیاری از شعرهای شاخص او برای نخستین بار در این مجله منتشر شد. علاوه بر همکاری ضیاپور و نیما یوشیج، می توان به موارد دیگری که نشان از تاثیر و ارتباط هنرمندان حوزه ادبیات با نقاشان نوگرای ایران داشته باشد اشاره کرد. در این زمینه می توان به «صادق هدایت» که مدتی در کتابخانه دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران مشغول به کار بود و «جلال آل احمد» و حضور او در نخستین گالری ایرانی با نام «گالری آپادانا» اشاره کرد. در سال 1328 «گالری آپادانا» به همت محمود جوادی پور بنیان نهاده شد. جلال آل احمد از جمله روشنفکرانی بود که در افتتاحیه نمایشگاه های این گالری شرکت می نمود و نقدهایی نیز در این زمینه در روزنامه ها به چاپ می رساند. دیدگاه های منتقدانه او نسبت به غربزدگی در این نوشته ها به خوبی قابل بررسی است. آل احمد تا دهه 40 نقاشی نوگرا را دنبال نمود که در این زمینه می توان به دیدگاه های وی در مورد آثار نقاشیخط حسین زنده رودی استناد نمود. ارتباط و همگامی ادبیات و نقاشی مدرن در این زمینه آثار هنرمندان نیز قابل بررسی است. سهراب سپهری و فروغ فرخزاد از جمله هنرمندانی هستند که در هر دو زمینه شعر و نقاشی فعالیت می کردند. با توجه به مطالب فوق به نظر می رسد تحقیق بیشتر در زمینه تاثیر «ادبیات مدرن» بر «نقاشی نوگرا»، زوایای جدیدی را در زمینه هنر مدرن بر ما مکشوف می کند. پژوهش حاضر بر آن است که در این زمینه قدم بردارد.